توان اروپا برای حفظ برجام محدود است - وبلاگ بلاگ پو

به گزارش وبلاگ بلاگ پو، خبرنگاران- گروه بین الملل: اتحادیه اروپا کوشش می نماید توافق هسته ای با ایران را نجات دهد. حال آنکه در برابر تحریم های آمریکا، دامنه عملکرد این اتحادیه بسیار محدود است.

قانونی که اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریم های آمریکا پیش بینی کرده نسخه جدیدی است از قانونی به نام Blocking Statute که اتحادیه اروپا سال 1996 در برابر تحریم های کوبا توسط آمریکا تصویب کرده بود.

در سال 1996 نیز آمریکا سیاست تحریمی خود را علیه کوبا برخلاف میل و بدون همراهی اروپا وضع کرده بود. اروپا با وضع آن قانون، در برابر سیاست آمریکا مقاومت کرد. در آن زمان، رئیس جمهوری وقت آمریکا، بیل کلینتون ناگزیر به عقب نشینی شد و شرکت های اروپایی را از مجازات معاف کرد. از آن زمان البته مدت زیادی می گذرد و این بار موضوع بر سر بیل کلینتون نیست، بلکه سر نخ ماجرا دست دونالد ترامپ است.

این پرسش مطرح است آیا اروپا قادر خواهد بود مقابل تحریمهای امریکا علیه ایران موضعی قدرتمند اتخاذ کند و آیا قوانین مسدودساز اروپا برای حمایت از شرکتهای اروپایی مقابل تحریمهای امریکا علیه ایران کارا خواهد بود؟

در این راستا وبلاگ بلاگ پو گفتگویی با پروفسور متیو بان مشاور وزارت انرژی آمریکا انجام داده که در ادامه می آید. بان استاد دانشگاه هاروارد در مدرسه کندی و از اساتید برجسته هسته ای به شمار می رود. وی مشاور ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا در دولت اوباما بوده است.

*برخی معتقد هستند قانونی که اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریم های آمریکا پیش بینی کرده، در عمل تاثیری بر تحریم ها و کاستن فشار ناشی از آن ها ندارد و این قانون نسخه جدیدی از قانون Blocking Statute است که اتحادیه اروپا سال 1996 در برابر تحریم های کوبا توسط آمریکا تصویب کرده بود. کارایی این قانون را در جهت حمایت از ایران در مقابل تحریمهای امریکا تا چه اندازه می دانید؟

رهبران اتحادیه اروپا خواستار ادامه همکاری اقتصادی اروپا با ایران بوده و می خواهند بسیاری از مزایای برجام را برای ایران تا حد ممکن حفظ نمایند.

آنها در کوشش هستند تا راهکار های ابتکاری برای ادامه همکاری با ایران با وجود تحریم های ایالات متحده در نظر بگیرند - همانطور که در چند هفته پیش در بیانیه مشترک آنها با ایران بیان شد.

*درسال 1996 نیز آمریکا سیاست تحریمی خود را علیه کوبا برخلاف میل و بدون همراهی اروپا وضع کرده بود. اروپا با وضع آن قانون، در برابر سیاست آمریکا مقاومت کرد. آیا در حال حاضر نیز اروپا قادر هست مقابل آمریکا چنین مقاومتی داشته باشد؟

تصمیم نادرست دولت ترامپ برای اعمال مجدد تحریم های ایالات متحده علیه ایران احتمالا تاثیر زیادی بر تصمیمات بسیاری از شرکت ها در مورد سرمایه گذاری و تجارت دارد. در حقیقت، شرکت ها با یک انتخاب قاطع روبرو می شوند: آیا آنها می خواهند گزینه انجام فعالیت تجاری در بازار ایالات متحده آمریکا و استفاده از سیستم مالی این کشور را حفظ نمایند یا می خواهند با ایران تجارت نمایند؟

با توجه به حجم عظیم بازار ایالات متحده و اهمیت سیستم مالی آن برای معاملات بین المللی در سراسر دنیا، اکثر شرکت ها به ناچار تصمیم می گیرند کاری انجام ندهند که موجب اعمال تحریم های ایالات متحده علیه آنها گردد که این یعنی عدم سرمایه گذاری در ایران، عدم تامین مالی معاملات با ایران یا خرید نفت از ایران.

*آزادی عملکرد و انتخاب شرکت ها در شمار حقوق بنیادینی است که اتحادیه اروپا نیز تمایلی به محدود کردن این حقوق ندارد. با این وجود اتحادیه اروپا چگونه قادر خواهد بود این شرکتها را ملزم به همکاری با ایران کند؟ آیا اساسا اتحادیه اروپا می تواند چنین مکانیسمی را ایجاد و شرکتهای اروپایی را ملزم به همکاری با ایران کند؟

اکثر شرکت های اروپایی و اکثر شرکتها در جاهای دیگر، شرکت های خصوصی هستند که متعلق به دولت یا تحت کنترل آنها نبوده و آزاد هستند که تصمیمات تجاری و سرمایه گذاری خود را اتخاذ نمایند.

دولت های اروپایی می توانند سعی نمایند آنها را متقاعد ساخته و برخی حمایت های حقوقی و سوبسیدها را ارائه دهند، اما در نهایت آنها با موضوع سخت مقابله با تهدید خروج از بازارهای امریکا روبرو می شوند (و حتی توقیف دارایی های آنها در ایالات متحده امریکا).

با این حال، محتمل است کوشش های پیچیده ای از طرف هم شرکت ها و هم دولت ها در کشورهای مختلف برای جلوگیری از این تحریم ها شکل بگیرد. شرکت هایی ممکن است تاسیس شوند که هیچ تجارتی با ایالات متحده آمریکا نداشته و ارتباطی با سیستم مالی آن ندارند و بنابراین هیچ بیزینس یا دارایی در ایالات متحده ندارند که واشنگتن بتواند آن را تحریم کند.

ممکن است کوشش هایی برای مبادله پرچم به وجود آید که در طی آن یک کشور یا شرکت کالایی را از ایران (برای مثال نفت) می خرد و سپس آن را به عنوان واردات از کشوری دیگر برچسب می زند. برای مثال چین ممکن است نفت ایران را خریداری کند و سپس آن را به عنوان نفت چینی به سایر نقاط به فروش رساند.

با توجه به این که هم اروپا و هم چین هم اکنون با ایالات متحده در خصوص تجارت اختلاف دارند – با این واقعیت که امریکا تعرفه هایی را بر هم اروپا و هم چین اعمال می نماید - تعجب آور نیست اگر واکنش به تحریمهای ایالات متحده از سوی شرکتهای اروپایی یا چینی به اختلافات تجاری آنها در شکل اعمال تعرفه بر کالاهای ایالات متحده برای مقابله با مجازات های تحریم ها سرایت کند.

این تصویر گاهی پیچیده و گیج نماینده خواهد بود و پیش بینی اینکه تاثیر آن بر اقتصاد ایران چقدر جدی خواهد بود سخت است.

در نهایت من امیدوارم دولت ایالات متحده به سیاستی منطقی بازگردد و اینکه طرفین برجام در تطابق خود با این توافق تجدید نظر کرده و در مورد ترتیبات همکاری های بلندمدت که منافع ملی آنها را تامین کرده و تجارت را تسهیل می نماید مذاکره نمایند؛ در حالی که خطرات اشاعه هسته ای که کشورهای دیگر از برنامه هسته ای ایران دریافت می نمایند، کاهش می دهد.