ابن مَنْده؛ فقیه بغدادی
به گزارش وبلاگ بلاگ پو، ابوزکریا یحیی بن عبدالوهاب اصفهانی یا ابن مَنْده (434-544ق)، محدث، فقیه، واعظ و مورخ مشهور است.
به گزارش، بار ها شنیده ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل کوشش صد ها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته اند.
با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.
برای خوشه چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران تألیف دکتر علی اکبر ولایتی که به سال 1392 در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده ایم.
ابوزکریا یحیی بن عبدالوهاب اصفهانی یا ابن مَنْده (434-544ق)، محدث، فقیه، واعظ و مورخ مشهور است.
یحیی بن عبدالوهاب آخرین فرد نامدار از خاندانابن مَنْده است. در 19 شوال به جهان آمد. پدرش عبدالوهاب و عموهایش عبدالرحمان و عبیدلله، هر سه از محدثان بنام روزگار خود بودند. ابن منده در سنین پایین به استماع حدیث پرداخت. به جز پدر و عموهایش، از دانش ابوطاهر بن عبدالرحیم و احمد بن فضاض بهره جست و حدیث شنید.
نخست به نیشابور رفت و در آنجا از ابوبکر احمد بن منصور مغربی و ابوبکر احمد بن حسین بیهقی استماع حدیث کرد. سپس به همدان رفت و از دانش ابوبکر محمد بن عبدالرحمان نهاوندی بهره جست و پس از آن در بصره از محضر استادان، ابوالقاسم ابراهیم بن محمد شاهد و عبدالله بن حسین سعدانی استفاده کرد و حدیث شنید.
ابن منده در 498ق راهی سفر حج شد و در راه خود به بغداد رفت و در جامع منصور به املای حدیث پرداخت. او شاگردان و راویان بسیاری داشت؛ از جمله ابن عساکر، ابوموسی مدینی، ابوطاهر سلفی، ابوسعید سمعانی، عبدالقادر جیلی، ابن خشاب نحوی، ابوالحسن بن طیوری، ابوالفضل بن ناصر. بعضی مورخان نام یحیی بن عبدالوهاب را در شمار مقریان (قاریان) آورده اند و او را از شاگردان ابن حبش دانسته اند.
ابن دمیاطی یحیی را شیخ حنبلیان دانسته است. یحیی بن عبدالوهاب در 12 ذی الحجه 511 در 77 سالگی درگذشت.
آثار ابن منده عبارت اند از:
1. زندگی نامه طبرانی، که همراه جلد پنجم کتاب معجم الکبیر طبرانی در بغداد به چاپ رسید.
2. احادیث ابن منده، که نسخه خطی آن در کتابخانه ظاهریه محفوظ است.
3. الامالی، که نسخه ای از کتاب نیز در کتابخانه ظاهریه نگه داری می گردد.
4. تعلیقات و اضافات ابن منده بر الجزء الرباعی عبدالغنی ازدی، که در کتابخانه برلین محفوظ است.
5. جزء فیثه ذکر من عاش من الصحابة بیشتر من مائة سنة، که در کتابخانه جامع کبیر صنا محفوظ است.
6. تاریخ اصبهان، سمعانی در الانساب، یاقوت در بلدان، ابن خلکان در وفیات، ذهبی در سیر، و ابن حجر در الاصابة از این کتاب استفاده نموده اند. نسخه ای ناقص از این کتاب در کتابخانه ظاهریه نگه داری می گردد.
منبع: آنا
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان