دستگاه شاتکریت چیست؟ انواع و نحوه اجرا - وبلاگ بلاگ پو

به گزارش وبلاگ بلاگ پو، در مفهوم کلی شاتکریت به معنای اجرای پاششی مشتقیم ملات و یا بتن بر روی سطوح ساختمانی است که از طریق دستگاه شاتکریت انجام می گردد.

بتن پاشی یا شاتکریت یکی از شیوه های نوین اجرا سازه های بتنی است. در بعضی از عملیات اجرایی مانند اجرای پوشش موقت تونل ها، عملیات ترمیمی و اجرا سازه های جدار نازک، یا حتی زمانی که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پرهزینه باشد، استفاده از بتن پاشیده شده

شاتکریت (واژه آمریکایی) یا گانیت (واژه انگلیسی) شاید تنها راه چاره منطقی به شمار رود.

استفاده از این نوع بتن به تجربه، وسایل و تجهیزات خاص و کارگران مجرب در بتن پاشی احتیاج دارد.

خوبی و مزیت بتن شاتکریت در مقایسه با بتن معمولی این است که فقط به یک سطح احتیاج داریم تا بتن پاشی انجام گردد و به قالب بندی احتیاج نداریم.

در حالت کلی عملیات شاتکریت بنا بر زمان اضافه کردن آب اختلاط به مخلوط به دو صورت خشک و تر انجام می گیرد.

1- شاتکریت خشک

در حالت خشک مخلوط مصالح سنگی و سیمان ازیک طرف به یاری کمپرسور هوا و آب از طرف دیگر به یاری پمپ به سر یک نازل تزریق شده و در محل نازل پس از مخلوط شدن باهم به سطح کار پاشیده می شوند.

از این روش برای روکش و همچنین کارهای تعمیراتی که ضخامتشان کمتر از 10 سانتی متر است، استفاده می گردد.

از طرفی هم به دلیل اینکه در این روش از سنگ دانه های دشت استفاده نمی گردد بنابراین این بتن مقاومت فشاری بالایی ندارد.

به دلیل اینکه فقط در مرحله آخر آب به مخلوط اضافه می گردد ممکن است به همه دانه ها و مخلوط ما آب کافی نرسد و درنتیجه عملیات هیدراته شدن به درستی انجام نگردد، بنابراین در ادامه کار هم به دلیل نچسبیدن بتن به محل موردنظر بخش زیادی از آن به هدر می رود.

2- شاتکریت تر

در روش تر مخلوط نهایی بتن به یاری نیروی باد از سر نازل پاشیده می گردد. البته در بتن پاشی محدودیت هایی در اندازه سنگ دانه ها وجود دارد. این حد در انگلستان 10 میلی متر است. به عبارتی اگر حداکثر اندازه سنگ دانه ها از یک سانتی متر کوچک تر باشد به عملیات بتن پاشی، گانیت و اگر عظیم تر باشد شاتکریت گویند.

نکته مهم:

در دستگاه شاتکریت خشک، سیستم انتقال مصالح با هوای فشرده است. ولی در دستگاه شاتکریت تر یا تر پاش، انتقال مصالح به واسطه پمپ (ماردونی - پیستونی) انجام می گردد. در این دستگاه باد صرفاً برای اسپری کردن، مورداستفاده قرار می گیرد و در عملیات پمپاژ دخالتی ندارد.

نکات اجرا شاتکریت

در روش بتن پاشی خشک که رایج تر از روش تر است حداکثر اندازه دانه ها عموماً به 10 میلی متر و به ندرت به 20 میلی متر محدود می گردد که مورد تأکید مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ایران نیز می باشد. همچنین نسبت وزنی مناسب سنگ دانه به سیمان در این روش بین 3.5 تا 4 است. به علاوه به دلیل اینکه درروش خشک جهت انتقال سنگ دانه ها به سر نازل احتیاج به تزریق آب نیست عموماً نسبت نهایی آب به سیمان پائین و درنتیجه کیفیت عمل بالا است.

در صورت مقایسه در صورت استفاده از مواد روان کننده، می توان نسبت آب به سیمان را در روش تر به 0.4 نیز محدود کرد. عیار رایج سیمان در روش تر در حدود 350 تا 450 کیلوگرم بر مترمکعب است. در این صورت انتظار می رود که بتوان به یک مقاومت تعیینه 28 روزه (نمونه های مکعبی) بین 35 تا 55 مگا پاسکال دست یافت.

تعیینات بتن های پاششی (شاتکریت)

1. ماسه مصرفی می تواند تیز گوشه یا گرد گوشه باشد.
2. نسبت آب به سیمان برای این نوع بتن چیزی در حدود 0.5 تا 0.35 می باشد.
3. همان طور که بالاتر هم گفته شد حداکثر اندازه سنگ دانه های مصرفی 20 میلی متر است.
4. نسبت های اختلاط؛ در حدود یک قسمت سیمان و 4.5 - 4 قسمت سنگ دانه خشک غیر متراکم می باشد.

نازل کار شاتکریت خشک:

در عمل، اپراتوری (نازل من) روش خشک سخت تر از روش تر می باشد زیرا که در روش تر قبلاً آب مورداحتیاج به بتن اضافه شده است. به علاوه میزان خروجی شاتکریت در روش تر بیشتر از روش خشک تقریباً 3 مترمکعب در ساعت بوده و می تواند به حدود 10 مترمکعب در ساعت برسد.

استفاده از الیاف در شاتکریت

از سال 1960 به بعد استفاده از انواع الیاف در شاتکریت به منظور تسلیح آن رایج شد به طوری که میزان الیاف فولادی به کاررفته در شاتکریت در سطح دنیا در سال 1970 به میزان یک صد هزار تن تخمین زده می گردد. ابعاد الیاف به کاررفته در شاتکریت می تواند از 12 تا 50 میلی متر تغییر کند. میزان رایج الیاف شاتکریت نیز در حدود 3 تا 5 درصد وزنی آن می باشد. میزان پرت شاتکریت نیز بستگی به عوامل مختلفی ازجمله زاویه پاشش و فاصله نازل از سطح کار دارد.

عوامل مؤثر در انتخاب روش شاتکریت

• میزان پرت و دور ریز
• هزینه های اجرایی
• محل اجرای عملیات
• مهارت و توانایی اپراتور
• دسترسی به تجهیزات و وسایل
• مقاومت و پایداری در مقابل هوازدگی

دو نکته بسیار مهم که در دستگاه های شاتکریت باید در نظر گرفته گردد

تمامی تجهیزاتی که در مخلوط کردن ملات و اجرای شاتکریت توسط پیمانکار مورداستفاده قرار می گیرد باید قابل حمل با دست را دارا باشد و شاتکریت سنگ دانه های درشت با حداکثر اندازه تعیین شده را به خوبی بتواند انجام دهد.

نکته: همزن، لوله های خرطومی، نازل ها، فشارسنج های هوا و آب و واشرها، به طورکلی تمامی تجهیزات به کار گرفته شده، باید بسیار تمیز نگه داشته شوند و مورد تائید ناظر پیمانکار قرار بگیرند.

6 مورد از نکات ایمنی و مسائل محیط زیست اجرای شاتکریت

1- در محیط هایی که احتمال انفجار در اثر جرقه وجود دارد، باید به خطر فراوری جرقه در لوله های فلزی شاتکریت (روش خشک) توجه نمود. در این موارد راهنمایی الکتریسیته ساکن ایجادشده به زمین به یاری زنجیر اتصال لازم است.

2- به دلیل سرعت بالای سنگ دانه های پس زده شده از سطح کار که می تواند به حدود 100km/h نیز برسد، باید مراقب چشم و سایر اجزاء بدن خویش در هنگام کار با شاتکریت بود.

3- سیمان پخش شده در محیط می تواند به جراحات پوستی بیانجامد. ازاین رو پوشیدن لباس های یکپارچه بسیار مفید می باشد.

4- محیط قلیایی شدید ایجادشده در کارگاه های شاتکریت می تواند به ضایعات ریوی شدیدی بیانجامد. ازاین رو استفاده از ماسک های مناسب ضروری به نظر می رسد.

5- استفاده از عینک (خصوصاً عینک های دارای آب پاش و برف پاک کن) برای اپراتور شاتکریت لازم است.

6- شیرابه های جاری شده در محل کارگاه شاتکریت را نباید مستقیماً وارد محیط زیست نمود. ترکیب این شیرابه ها با آب آهک و زاج سفید قبل از انتقال آن ها به محیط زیست لازم است.

قطعات اصلی شاتکریت

واحد قطعه سازی تیران تونل بیستون (TTB) در راستای تأمین قطعات اصلی و اساسی دستگاه شاتکریت (تر پاش و خشک پاش) با بهره گیری از دانش فنی و مهندسی معکوس، آماده ارائه خدمات و ارسال محصولات به همه استان ها با تضمین بالاترین استانداردهای کیفی می باشد.