پشت پرده فشارخون
به گزارش وبلاگ بلاگ پو، فشارخون، فشاری است که از طرف خون بر سطح داخلی رگ های بدن وارد می گردد اما وقتی می گوییم کسی فشارخون دارد یا به بیماری فشارخون مبتلاست، منظورمان این است که شخص مزبور دچار افزایش فشار خون شریانی شده است. استفاده از عبارت پرفشاری خون در این مورد صحیح تر است.
پشت پرده فشارخون
مصاحبه با دکتر حسن عارفی، متخصص قلب
بسیاری از بیماری های سالمندان، میانسالان و خانم های باردار به وجود نمی آید مگر به دلیل ابتلا به پرفشاری خون که یا کنترل نمی گردد یا بد درمان می گردد. این بیماری را قاتل خاموش می نامند چون تامرحله پیشرفته بیماری، علایم و نشانه ای ندارد. برای آشنایی بیشتر با این بیماری و پیشگیری از ابتلا به آن مصاحبهیی کردیم با دکتر حسن عارفی، استاد بیماری های قلب و عروق دانشگاه تهران که از نظرتان می گذرد.
در پزشکی فشارخون را چطور تعریف می نمایند؟
فشارخون، فشاری است که از طرف خون بر سطح داخلی رگ های بدن وارد می گردد اما وقتی می گوییم کسی فشارخون دارد یا به بیماری فشارخون مبتلاست، منظورمان این است که شخص مزبور دچار افزایش فشار خون شریانی شده است. استفاده از عبارت پرفشاری خون در این مورد صحیح تر است.دلیل به وجود آمدن این بیماری چیست؟
در 90 تا 95 درصد موارد، دلیل خاص و شناخته شده ای برای پرفشاری خون وجود ندارد. این نوع از بیماری را با نام پرفشاری خون اولیه می شناسیم. پرفشاری خون اولیه به مرور زمان و بالا رفتن سن ایجاد می گردد اما بین 5 تا10 درصد از فشارخون ها به خاطر وجود یک دلیل زمینه ای (مسائل کلیوی یا تومورهای غده فوق کلیوی) به وجود می آید که به آن پرفشاری خون ثانویه می گویند. این نوع فشارخون به صورت ناگهانی ظاهر می گردد و شدت آن از نوع اولیه بیشتر است.بسیاری از افراد می خواهند درباره روش تشخیص پرفشاری خون بدانند؛ آیا با یکبار مقدار گیری فشار خون می توان گفت که فردی مبتلا به پرفشاری خون است؟
تشخیص این بیماری با مقدار گیری فشارخون در چند نوبت و با نظر پزشک قطعی می گردد. مقدار فشارخون به طور معمول در قالب دو عدد بیان می گردد. عدد اول یا بالاتر (فشار سیستولیک) فشار وارد بر شریان ها در حالت انقباض قلب است. عدد دوم یا پایین تر (فشار دیاستولیک) همین فشار را در فاصله بین دو انقباض قلب نشان می دهد. در نوشته های پزشکی ، مقدار فشارخون را با واحد میلی مترجیوه بیان می نمایند. اما در بین مردم کشور ما، سانتی متر جیوه رایج تر است. پس وقتی می گوییم فشارخون کسی 12 روی 8 است یعنی فشار سیستولیک او 120 میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک او 80 میلی متر جیوه است. این مقدار، همان مقداری است که بیشتر متخصصان به اسم مرز فشارخون طبیعی از آن یاد می نمایند. بدیهی است که با تنها یک نوبت مقدار گیری نمی گردد به کسی بر چسب این بیماری را زد و باید فشار خون را در چند نوبت و در موقعیت ها و زمان های مختلف مقدار گرفت. در تفسیر فشار خون، هم فشارخون سیستولیک مهم است و هم فشار دیاستولیک، البته در سنین بالای 50 فشار سیستولیک مهم تر است. در بین این افراد، رایج ترین نوع فشارخون، همان نوعی است که در آن نوع سیستولیک افزایش پیدا می نماید. اما فشار دیاستولیک، طبیعی باقی می ماند. وقتی می گوییم شخصی در آستانه ابتلا به پرفشاری خون قرار گرفته است یعنی به مرور زمان مقدار فشارخونش بالاتر می رود و چند سال بعد به بیماری پرفشاری خون مبتلا می گردد. افرادی که فشارخونشان در مرحله آستانه است، تقریبا یک نفر از سه نفرشان (بین 35 تا 64 سال) و یک نفر از هر دو نفرشان (بالای 65 سال) به فشارخون مبتلا می شوند. اگر برای بیماری، تشخیص پرفشاری خون مطرح گردد، پزشک درخواست آزمایش ادرار، خون و نوار قلب می نماید.چه عواملی موجب بروز بیماری پرفشاری خون می گردد؟
از جمله عوامل بسیار مهم که تغییر ناپذیر است، سن افراد است. با افزایش سن، خطر بروز فشارخون بیشتر می گردد. پرفشاری خون در مردان بیشتر مشاهده می گردد. این در حالی است که زنان بعد از یائسگی، بیشتر در معرض ابتلا به پرفشاری خون قرار دارند. افزایش فشارخون در بین سیاه پوستان بیشتر است و در سن پایین تری هم بروز می نماید و عوارض آن هم در این نژاد بیشتر از نژاد سفید است.کشیدن سیگار و مصرف الکل هم تاثیری بر بروز پرفشاری خون دارد؟
بله، بسیار موثر است. در حقیقت مواد شیمیایی موجود در تنباکو به دیواره شریان ها آسیب وارد می نماید و آنها را تنگ می نماید. هر چه قطر رگ کمتر گردد، فشارخون بیشتر می گردد. الکل هم می تواند به خود قلب آسیب برساند و باعث افزایش فشارخون گردد.اضافه وزن چطور؟
دقیقا. هرچه وزن بیشتر باشد، حجم خون هم بیشتر خواهد بود. بدیهی است که حجم خون یکی از عوامل اصلی در افزایش فشارخون بر رگ های بدن است. البته هر که وزن بیشتری داشته باشد به پرفشاری خون مبتلا نمی گردد.سابقه خانوادگی هم مهم است؟
بله. آنهایی که یک یا چند تن از اعضای خانواده شان به این بیماری دچار باشند، احتمال ابتلای شان به پرفشاری خون بیشتر است.نقش استرس را چگونه می بینید؟
نقش اضطراب و تنش های روحی روانی در بروز و تشدید پرفشاری خون به دفعات ثابت شده است. استرس باعث افزایش موقت اما شدید فشارخون می گردد. در کنار این موارد، مواردی چون کلسترول بالا، بیماری دیابت، بیماری کلیوی، حاملگی و وقفه تنفسی حین خواب هم می تواند احتمال بروز پر فشاری خون را زیاد کند.درباره سدیم و پتاسیم یا به عبارتی مصرف نمک شرح دهید.
وقتی از سدیم می گوییم، در واقع از نمک طعام صحبت می کنیم. سدیم باعث می گردد کلیه ها آب کمتری دفع نمایند و به این ترتیب مایع زیادی در بدن محبوس می گردد. افزایش مایع یا به اصطلاح احتباس آب، باعث افزایش حجم خون و در نتیجه افزایش فشارخون می گردد. پتاسیم هم یکی از عناصر لازم است که باید به وسیله مواد غذایی مختلف به بدن ما برسد. در داخل بدن، نوعی تعادل بین سدیم و پتاسیم برقرار است. اگر مقدار پتاسیم پایین بیاید، مقدار سدیم خون دچار افزایش می گردد.
آیا پرفشاری خون علایمی هم دارد؟
ببینید، بیشتر کسانی که فشارخونشان بالاست، حتی در سطح خیلی بالا و خطرناک، علامت و نشانه ای ندارند. این همان چیزی است که بیماری پرفشاری خون را به یک قاتل آرام و بی سر و صدا تبدیل می نماید. تنها عده اندکی از افراد در مراحل اولیه این بیماری دچار سردردهای گنگ ، سرگیجه یا خون دماغ می شوند.شما اشاره کردید به اینکه بیماری پرفشاری خون علایمی ندارد، پس چه عوارضی ممکن است داشته باشد که به آن قاتل خاموش گفته می گردد؟
اگر فشار وارده بر دیواره داخلی شریان ها بیشتر از مقدار طبیعی باشد، شریان ها آسیب می بینند و در پی آن عضو مربوطه هم آسیب می بیند. افزایش فشار وارده بر شریان ها باعث سفت و سخت شدن دیواره آنها می گردد. این امر به مرور زمینه ساز حمله قلبی و دیگر مسائل عروقی خواهد بود. بعلاوه ممکن است رگ عظیم و گشاد گردد و باد کند که به این حالت آنوریسم می گویند. درگیری رگ های مغز بر اثر افزایش فشارخون، می تواند باعث بروز سکته مغزی گردد. ضعیف و باریک شدن عروق کلیوی، نارسایی کلیوی را در پی خواهد داشت و ضخامت و باریکی عروق در شبکیه چشم، باعث کاهش یا از بین رفتن بینایی می گردد. نارسایی قلبی هم یکی دیگر از عوارض بلندمدت افزایش فشارخون است. قلب به تدریج ضخیم می گردد و در دراز مدت قدرت تلمبه کردن خون را از دست می دهد و دچار نارسایی می گردد.فشار خون بالا می تواند سوخت و ساز بدن را دچار مشکل کند و بر فرآیندهای تفکر، حافظه و یادگیری هم اثر بگذارد. اختلال شناختی و زوال عقل هم در بیماران مبتلا به پرفشاری خون، بیشتر از سایرین است.
اگر قرار باشد به صورت غیردارویی، فشارخون را کنترل کنیم، چه توصیه ای می کنید؟
اتفاقا سوال خوبی کردید. در حقیقت باید ابتدا سبک زندگی مان را اصلاح کنیم. غذاهای کم چرب بهره ببرید. روی مصرف میوه، سبزی ها، حبوبات و مواد غذایی سبوس دار و لبنیات کم چرب، تاکید داشته باشید. مقدار مصرف سدیم باید تحت کنترل باشد. مصرف پتاسیم و ماده غذایی حاوی این ماده مانند موز و گریپ فروت را هم بیشتر کنید. سیگار را باید ترک کنید. سیگار صدمه شدیدی بر دیواره شریان ها می زند و باعث تصلب شریان ها می گردد. بیش از مقدار کار نکنید. خواب کافی داشته باشید. اضطراب را از خود دور کنید و روش ریلاکسیشن را به کار بگیرید. آرام و عمیق تنفس کنید. این کار اثر چشم گیری بر فشارخونتان دارد. فشارخون خود را در خانه مقدار بگیرید. دارو های خود را درست مصرف کنید. به طور مرتب نزد پزشک بروید.فشارخون خود را چند وقت یک بار مقدار گیری کنیم؟
متخصصان پیشنهاد می نمایند، افراد دارای فشارخون طبیعی (یعنی کمتر از 80/120 میلی لیتر جیوه)، هر دو سال یکبار و افرادی که در مرحله آستانه (بین 80/120 تا 90/140 میلی لیتر جیوه) قرار دارند، باید سالی یکبار مقدار بگیرند ولی افرادی که به بیماری های کلیوی، قلبی عروقی یا دیابت دچارند یا سابقه سکته های مغزی داشته اند، باید در فواصل کمتر براساس نظر و توصیه پزشک شان فشار خون شان را مقدار گیرینمایند.رژیم غذایی بیماران مبتلا به پرفشاری خون چگونه است؟
بعضی مواد غذایی می توانند به طور طبیعی فشارخون را پایین بیاورند. کرفس، پیاز، سیر، شنبلیله، چای سبز، خرما، گلابی، زیتون و برگ زیتون، تره فرنگی، سویا، گوجه فرنگی، گریپ فروت و لیمو ترش از این جمله اند. مصرف این مواد به هیچ وجه به معنی قطع درمان دارویی نیست. در مورد گریپ فروت، ممکن است غلظت داروهای بلوک نماینده کانال کلسیم مانند آدالات و دیلتیازم را بالا ببرد و عوارض جانبی آنها را تشدید کند. پس در مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید. تامین پتاسیم بدن برای بیماران مبتلا به فشارخون لازم است. موز، آناناس، زردآلو، انجیر، گریپ فروت ، هلو، انگور، آلو، سیب زمینی، سیر، کلم بروکلی ، کدو سبز، قارچ، گوجه فرنگی ، انواع سبزی ها و حبوبات از منابع خوب پتاسیم هستند. افزایش مصرف نمک رابطه مستقیم با افزایش فشارخون دارد. دیگر لزومی ندارد که شما موقع صرف غذای خود دست به نمکدان ببرید. می توانید از گلپر، آویشن، نعناع خشک یا کنجد به جای چاشنی های نمک بهره ببرید. در تهیه غذاهای آماده و نوشابه ها هم سدیم فراوانی به کار می رود. سوسیس ، کالباس ، کنسرو گوشت، انواع برگرها و سایر فر آوردهای گوشتی، سبزی های کنسرو شده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و انواع تنقلات شور، ماهی دودی و یا کنسرو شده ، انواع سس، سوپ ها و کنسروهای آماده، عصاره های گوشت و بسیاری مواد غذایی نمک دار از این گروه مواد غذایی اند. محصولات لبنی (شیر، ماست، پنیر) کلسیم فراوان دارند. ویتامین های متنوعی هم در آنها وجود دارد اما باید سراغ انوا کم چرب آنها بروید.توصیه های دکتر عارفی به فشارخونی ها
غذاهای کم چرب بخورید.روی مصرف میوه، سبزی ها، حبوبات و مواد غذایی سبوس دار و لبنیات کم چرب، تاکید داشته باشید.
مصرف سدیم (نمک) را کاهش دهید.
مصرف پتاسیم و مواد غذایی حاوی این ماده (موز و گریپ فروت) را افزایش دهید.
سیگار را هرچه زودتر ترک کنید.
تمرین کنید همواره آرام و عمیق نفس بکشید.
منبع: www.salamat.com
/ج
منبع: راسخون