نشر دانشگاهی در حرکت به سمت نشر الکترونیک - وبلاگ بلاگ پو

به گزارش وبلاگ بلاگ پو ، طی سال های اخیر بسیاری از ناشران با حرکت به سمت نشر الکترونیک و انتشار همزمان کتاب های چاپی و الکترونیک خود گامی عظیم برای بیشتر دیده شدن و بیشتر خوانده شدن آثارهای چاپ شده شان برداشته اند. کتاب هایی که در بازار با اقبال خوبی روبه رو می شوند در مدت زمان کمی بر روی سامانه ها و اپلیکیشن های اینترنتی قابل دسترسی هستند و مخاطبانی که شاید فرصت مطالعه کتاب های کاغذی را ندارند با یاری ابزارهای نوین، روش های مطالعاتی جدید را تجربه می نمایند.

نشر دانشگاهی طی سال های اخیر با وجود اینکه جامعه گسترده دانشجویی کشور را به عنوان مخاطب درنظر دارد، اما چندان به این حوزه ورود پیدا ننموده بود اما به تازگی قرار است انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی و دو اپلیکیشن طاقچه و فیدیبو در قالب یک همکاری مشترک به انتشار نسخه های الکترونیک کتاب های دانشگاهی اقدام کند. به نظر می رسد در شرایط کنونی که کلاس های دانشگاهی آنلاین شده اند دانشجویان می توانند از این فرصت استفاده نمایند و کتاب های درسی خود را به وسیله این سامانه ها مطالعه نمایند.

سیدعباس حسینی نیک مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی در گفت وگو با ایبنا، درباره ضرورت این ورود و جزئیات همکاری های انجمن با اپلیکیشن های نشر الکترونیک، به بیان توضیحاتی پرداخت که در ادامه آمده است.

در ابتدا کمی درباره لزوم توسعه و گسترش نشر الکترونیک برای کتاب دانشگاهی بگویید.

این موضوع بیش از شش ماه است که در انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی مورد بحث قرار گرفته است. در این زمینه دومین جشنواره ملی نشر دانشگاهی به موضوع نشر الکترونیک اختصاص دادیم و درباره مبانی نظری، مسائل عملیاتی و اجرایی همچنین مباحث حقوقی نشر الکترونیک بحث و گفتگو داشتیم. در شش ماه اخیر به این نتیجه رسیدیم که به طور کلی جامعه علمی جهان، استقبال نسبتا خوبی از کتاب الکترونیک داشته است؛ زیرا این کتاب ها مزایایی دارند که کتاب های چاپی ندارند. به عنوان مثال؛در کتاب های علمی مقایسه مطالب علمی و جستجوی پیشرفته در مباحث اهمیت دارد که در کتاب های چاپی زحمت دارد اما در کتاب های الکترونیک به سادگی انجام می گردد.

اما در کشور ما استقبال زیادی از این حوزه نشده و این موضوع در بخش علمی خیلی کمرنگ تر است. علت آن را چه می دانید؟

طی سال های اخیر که فضای مجازی گسترش پیدا نموده و گوشی های تلفن هوشمند شده اند و در قالب یک کتابخوان عمل می نمایند، نشر الکترونیک هم فعال تر شده است. از سوی دیگر در شرایط امروز که بیش از یکسال و نیم است، درگیر کرونا هستیم، این بیماری رفت و آمدها را محدود نموده، کتابفروشی ها را خلوت نموده و دسترسی به کتاب کمتر شده است. همین عامل سبب شده است که در همه جهان به موضوع نشر الکترونیک اهمیت بدهند و رونقی در آن ایجاد گردد. در همین حوزه اولین نکته این است که مخاطب و مشتری کتاب دارای حقوقی است، همچنین اصولا قانون گذار و مدیریت جامعه باید به فکر توسعه علم باشد و این توسعه علم به هر روشی مثل انتشار کتاب صوتی، کتاب الکترونیک یا کتاب چاپی باید پیگیری کند.

یکی از مسائل جدی در حوزه نشر دانشگاهی دسترسی دانشجویان شهرهای دور به کتاب ها است، به نظر می رسد ورود ناشران دانشگاهی به حوزه نشر الکترونیک می تواند بخش عمده ای از این کاستی ها را جبران کند.

بله. کتاب الکترونیک علاوه بر محتوا و خواصی که دارد مزایایی مثل دسترسی راحت را دارد. در کشور ما در شهرهای عظیم بسیاری از منابع علمی و دانشگاهی وجود ندارد و این موضوع در شهرهای کوچک تر و روستاها بیشتر دیده می گردد. امروز اما در دورافتاده ترین نقاط کشور افراد باسواد و تحصیلنموده دانشگاهی هستند که به کتاب دانشگاهی احتیاج دارند اما به دلیل مسائل توزیع کتاب که قبل از کرونا وجود داشت و حتی بعد از بیماری کرونا دسترسی محدودی به این آثار دارند و ورود ناشران دانشگاهی به این عرصه می تواند بسیاری از کمبودها و کاستی ها را جبران کند.

به نظر شما در این میان پایین بودن قیمت کتاب های الکترونیک هم می تواند به یاری مخاطبان برای استقبال از کتاب های دانشگاهی الکترونیک منجر گردد؟

بله. یکی از ویژگی های کتاب الکترونیک قیمت آن است. وابستگی کتاب چاپی به ملزومات چاپی مثل کاغذ، مقوا، زینک و چاپ صحافی موجب شده قیمت کتاب به شدت افزایش پیدا کند و گرانی آن ها موجب افزایش قیمت کتاب شده است. در این میان یکی از مزایای نشر الکترونیک کاهش 50 درصدی قیمت کتاب است که در چنین شرایطی عقل و انصاف حکم می نماید که مخاطب را از این آثار محروم نکنیم و دولت و مدیریت جامعه نشر باید به این موضوع توجه کند.

نشر غیرقانونی کتاب های دانشگاهی یکی از آسیب های جدی این حوزه است. در این زمینه نشر الکترونیک می تواند از این آسیب بکاهد؟

گسترش فضای مجازی و دسترسی به کتاب های پی دی اف موجب شده است که حوزه تکثیرهای غیرقانونی کتاب های بخصوص در کتاب های دانشگاهی رشد پیدا کند. اما مساله اینجا است که با توجه به گرانی مواد اولیه دیگر برای متخلفان به صرفه نیست که کاغذ گران خریداری نمایند و کتاب غیرقانونی چاپ نمایند و آن ها هم به سمت تکثیرهای غیرقانونی در فضای مجازی روی آورده اند و این حوزه به شدت در حال گسترش است. در این میان در چند سال آینده اگر پیشگیری ها و تدابیری اندیشیده نگردد دیگر امکان اصلاح وضع موجود نیست. ما هنوز اوایل کار هستیم و امیدواریم ناشران دانشگاهی عضو و غیرعضو به سرعت وارد این حوزه شوند زیرا در انجمن با طرح انبوهی از شکایات و گله ها از همکاران ناشر روبه رو هستیم که از انتشار کتاب هایشان در فضای مجازی ناراحت هستند. متاسفانه با گسترش تکنولوژی ها امروز تبدیل کردن یک کتاب چاپی به کتاب الکترونیک کار خیلی سختی نیست.

انجمن برای این موضوع چه راهکاری اندیشیده است؟

ما در انجمن معتقد بودیم که باید برای پیشگیری از شرایط موجود کاری انجام بدهیم و در خلال نشست های شش ماه اخیر همچنین در ده جلسه ای که سال جاری برگزارشدبه این نتیجه رسیدیم که بخش علمی و دانشگاهی در بلند مدت باید یک پلتفرم اختصاصی داشته باشد تا به حوزه کتاب الکترونیک وارد شوند. البته متاسفانه هنوز این اپلیکیشن و پلتفرم تخصصی هنوز وجود ندارد اما در حال مذاکره با مجموعه های مختلف هستیم.

و برنامه کوتاه مدت شما در این زمینه چیست؟

در برنامه کوتاه مدت نیز با پنج اپلیکیشنی که در حوزه کتاب الکترونیک فعال هستند مذاکراتی داشتیم که هر کدام محسنات و نواقصی داشتند. در نهایت نیز با دو اپلیکیشن فعال فیدیبو و طاقچه به تفاهم اولیه رسیده ایم و به زودی قرارداد همکاری امضا خواهیم کرد. در این زمینه قرار است. در این زمینه کوشش داریم بخش دانشگاهی این دو اپلیکیشن به خوبی مدیریت شوند و ناشران دانشگاهی بتوانند وارد این عرصه شوند تا تحت حمایت بیشتری باشند.

و بگویید هزینه های اینکار به چه صورت خواهد بود؟

اپلیکیشن ها با ناشران به صورت مجزا قرارداد همکاری می بنند. البته ما تسهیلات ویژه تری برای تشویق ناشران دانشگاهی خواستیم تا فعالان این حوزه برای ورود به عرصه نشر الکترونیک تشویق شوند. ضمن اینکه قرار است خودشان هم بخش مجزای کتاب دانشگاهی ایجاد نمایند و در آنجا کتاب ها دسته بندی و تقسیم بندی شوند تا کتاب ها بیشتر دیده شوند و مخاطبان دانشگاهی نیز کتاب های خود را به راحتی پیدا نمایند. همچنین قرار است در آینده نزدیک پرتال پند نیز به اپلیکیشن ها متصل گردد تا مخاطب علاوه بر خرید نسخه چاپی بتواند نسخه الکترونیک آن را نیز خریداری نمایند. در این میان ناشران می توانند آثار خود در این اپلیکیشن ها معرفی نمایند تا دیده گردد و به صورت کلی امیدواریم در سایه این اقدامات اجرا شده پیروز شویم نشر دانشگاهی را در بخش الکترونیکی توسعه دهیم.